Η επεξεργασία των λυμάτων διαφέρει ανάλογα με την πηγή παραγωγής τους, η οποία μπορεί να είναι βιομηχανική δραστηριότητα ή αστικής φύσης. Οι μέθοδοι που εφαρμόζονται επιλέγονται βάση της επιθυμητής προς απομάκρυνση παραμέτρου (οργανικό φορτίο, βαρέα μέταλλα, θρεπτικά στοιχεία κ.α.). Τα ακόλουθα βασικά στάδια μιας τυπικής ΕΕΛ παρουσιάζονται παρακάτω:

Προεπεξεργασία

Στόχος της Προεπεξεργασίας είναι η αφαίρεση των ογκωδών αντικειμένων, όπως σακούλες, ξύλα, πανιά, κλπ από το προς επεξεργασία λύμα που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στον μηχανολογικό εξοπλισμό και τελικώς δυσλειτουργία των μονάδων επεξεργασίας που ακολουθούν εντός της εγκατάστασης. Συνήθεις μέθοδοι Προεπεξεργασίας είναι η ενσχάρωση, η απολίπανση και η εξάμμωση.

Πρωτοβάθμια επεξεργασία

Η Πρωτοβάθμια επεξεργασία κατά κανόνα αποτελεί το πρώτο ουσιαστικό στάδιο επεξεργασίας των λυμάτων και τοποθετείται κατάντη της Προεπεξεργασίας, ακολουθούμενη συνήθως από Δευτεροβάθμια ή και Τριτοβάθμια επεξεργασία. Περιλαμβάνει την απομάκρυνση ενός σημαντικού μέρους αιωρούμενων σωματιδίων (50-65%) με καθίζηση ή επίπλευση σε δεξαμενές όπου επικρατούν συνθήκες σχετικής ηρεμίας. Η απομάκρυνση των στερεών αυτών έχει ως πρόσθετο αποτέλεσμα και την ποσοτική απομάκρυνση οργανικού φορτίου (BOD) που κυμαίνεται μεταξύ 25 – 40%.

Η Πρωτοβάθμια επεξεργασία με τον μηχανισμό της Καθίζησης περιλαμβάνει δεξαμενές (Δεξαμενές Πρωτοβάθμιας Καθίζησης), με σκοπό την καθίζηση και απομάκρυνση των στερεών με υψηλό ειδικό βάρος υπό μορφή πυκνής λάσπης (Πρωτοβάθμια Ιλύς), ενώ το υπερκείμενο υγρό οδηγείται προς περαιτέρω επεξεργασία.

Αντίστοιχα βάση του μηχανισμού της επίπλευσης το λύμα εμπλουτίζεται με μικροφυσαλλίδες  αέρα, επηρεάζοντας την πυκνότητα των σωματιδίων, τα οποία συμπαρασύρονται από τις φυσαλίδες στην πορεία τους προς την επιφάνεια προκαλώντας την επίπλευση και, εν τέλει, την απομάκρυνση των αιωρούμενων στερεών με χαμηλό ειδικό βάρος.

Για την επίτευξη υψηλότερου ποσοστού απόδοσης, συνήθως απαιτείται η χρήση χημικών πρόσθετων για σκοπούς συσσωμάτωσης και κροκίδωσης.

Δευτεροβάθμια Επεξεργασία

Η Δευτεροβάθμια επεξεργασία αποτελεί μια πιο προχωρημένη μέθοδο επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων, η οποία οδηγεί σε περαιτέρω απομάκρυνση οργανικού φορτίου, με δυνατότητα απομάκρυνσης και άλλων στοιχείων, όπως αζώτου και φωσφόρου, όπου αυτή απαιτείται.

Πρόκειται ουσιαστικά για βιολογική επεξεργασία του αποβλήτου, κατά την οποία, μέσω μικροβιακή δραστηριότητας, αποικοδομείται η οργανική ύλη και απομακρύνονται άλλα στοιχεία, όπως το άζωτο και  φώσφορος από το απόβλητο (αναγκαίο σε περίπτωση απόρριψης σε ευαίσθητο αποδέκτη για αποφυγή φαινομένων ευτροφισμού). Η βιολογική επεξεργασία μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω ενός εύρους μεθόδων, υπό αερόβιες, αναερόβιες ή ανοξικές συνθήκες, ανάλογα με τις μεταβολικές ανάγκες των μικροοργανισμών και τις αντιδράσεις που θα πραγματοποιήσουν. Πέρα από τις συνθήκες τις οποίες χρειάζονται οι μικροοργανισμοί, τα συστήματα διακρίνονται σε συστήματα αιωρούμενης βιομάζας (activated sludge) ή προσκολλημένης βιομάζας σε σταθερό πληρωτικό υλικό (πχ. PBR, trickling filters) ή σε πληρωτικό υλικό σε κίνηση (πχ. MBBR, RBC). Κατά τη βιολογική επεξεργασία, σημαντική συνιστώσα είναι η ανάγκη ή μη ανακυκλοφορίας.

Τριτοβάθμια Επεξεργασία

Σε περιπτώσεις που το επεξεργασμένο πλέον απόβλητο προορίζεται για επαναχρησιμοποίηση ή άρδευση, ή οι προηγούμενες διεργασίες δεν επιτυγχάνουν τα κατάλληλα ποιοτικά χαρακτηριστικά που έχουν τεθεί για το εκάστοτε αποδέκτη, εφαρμόζεται τριτοβάθμια επεξεργασία, με στόχο την περαιτέρω μείωση της θολότητας και του οργανικού φορτίου ή την απολύμανση. Στο στάδιο αυτό περιλαμβάνονται επεξεργασίες για την απομάκρυνση στερεών όπως η προχωρημένη διύλιση από μεμβράνες (MBR) ή φίλτρα ενεργού άνθρακα (activated carbon filtration) και η απολύμανση με χλωρίωση, οζόνωση ή ακτίνες UV.